Creative, Places-to-go
Lăng mộ gia tộc Brion – vẻ đẹp bất khả thi
Th11
Kiến trúc sư của những kiến trúc sư:
Carlo Scarpa sinh năm 1906 tại thành phố Venice, nước Ý. Cũng như rất nhiều nghệ sĩ nổi tiếng chỉ được biết đến sau khi qua đời, Carlo Scarpa là một “di sản” đang còn để ngỏ. Phong cách kiến trúc của ông nổi tiếng với vẻ đẹp sâu lắng, tinh tế, và mang tính hiện đại theo thời điểm bấy giờ. Cả cuộc đời mình, Carlo Scarpa phát triển một sự nghiệp khá mờ nhạt. Ông chủ yếu làm việc ở quê nhà mình tại thành phố Veneto. Thế nhưng nếu để nói về tài năng của Carlo Scarpa, thì ông xứng đáng được tôn vinh là kiến trúc sư của các kiến trúc sư, người mà tài năng và kỹ thuật xây dựng có lẽ sẽ còn nằm ở vị trí đầu trong thời gian dài nữa trước khi có ai đó thay thế nổi ông.
Tác phẩm cuối cùng và được cho là tiêu biểu nhất của ông nằm ẩn mình khiêm tốn trong một dải đất nông nghiệp thanh bình ở giữa vùng đất Venice và những đỉnh núi lởm chởm quanh năm tuyết phủ của Dolomites. Lăng mộ Brion là nơi an nghỉ cuối cùng của ngài Onorina và Giuseppe Brion, hai người sáng lập công ty điện tử Brionvega. Lăng mộ được Onorina ủy nhiệm cho kiến trúc sư Carlo Scarpa vào năm 1968, ngay sau cái chết của Giuseppe, và Scarpa đã dành một thập kỷ để thiết kế và hoàn thiện khu tưởng niệm này.
Khi tôi kể với bạn mình – một kiến trúc sư về chuyến thăm Brion, anh đã dùng một từ để miêu tả về ký ức và ấn tượng của anh với lăng một này: Hội chứng Stendhal. Đó là một hội chứng mà khi người ta bị choáng ngộp, hoa mắt, khó thở, bật khóc, và thậm chí là ngất xỉu khi chứng kiến một vẻ đẹp không thể khả thi.
Lăng mộ gia tộc Brion:
Scarpa đã hình dung sẽ xây dựng Brion vừa là một pháo đài, vừa là một công viên thành phố, nơi tụ tập của cư dân thị trấn San Vito di Altivole gần đó. Ông muốn nhìn thấy khu phức hợp rộng lớn như một nơi mà mọi người có thể đi dã ngoại và vui chơi: một thành phố nơi người sống và người chết kề cận.
Lăng một được thiết kế theo hình chữ L, với các khu riêng biệt được chia thành: Propylaea (Cổng bán nguyệt), Meditation Pavilion (Nhà thiền nguyện mái vòm), Arcosolium (Lăng mộ) và Chapel (Nhà nguyện). Bao quanh khu nhà là những dải sân cỏ và những kênh dẫn nước uốn lượn. Bên kia là một bức tường chắn, ngăn cách phần lăng mộ trang nghiêm và những cánh đồng của nông dân. Phía đông và phía bắc của lăng mộ tiếp giáp với nghĩa trang chung của thành phố.
Tác phẩm để đời:
Không lời nào có thể tả nổi về vẻ đẹp không tưởng của Lăng mộ Brion. Cổng bán nguyệt là nơi đánh dấu lãnh địa, chia cách phần cuộc sống náo nhiệt bên ngoài với lăng mộ trang nghiêm. Hai mảng bê tông tròn giao cắt, tượng trưng cho mối liên minh và sự tái hợp của anh em nhà Brion.
Đi dọc theo con đường ngắn bên tay phải, bạn sẽ được dẫn tới khu Meditation Pavilion (Nhà thiền nguyện mái vòm). Phần cấu trúc mái vòm cong cong phản chiếu qua mặt ao phía trước thành những mặt cắt nhỏ, và rồi ngay tại nơi giao thoa giữa hình thực và phản chiếu, Arcosolium (Lăng mộ) – nơi yên nghỉ của anh em Brions hiện ra. Phần mộ được thiết kế theo phong cach Kitô giáo của thế kỷ trước, với hai ngôi mộ chính được làm bằng gỗ khảm ngà voi, và hơi dựa vào nhau, tựa như đang chung vai. Phía sau là một dãy cây xanh che bóng cho những ngôi mộ khác của gia đình. Một mặt kính phản chiếu ánh nắng từ trên trần hắt xuống những ngôi nhà, trông tựa một dải nước dịu êm.
Phía sau đó, khu Nhà nguyện hiện ra, ảo mộng như một đảo mơ trồi lên từ bên dưới mặt nước ao. Đỉnh với những bậc thang như kim tự tháp, những cánh cửa như nối liền thành với bức tường, mặt nước bên dưới hắt bóng qua khung cửa sổ. Cấu trúc toà nhà vốn xám xịt nay được làm mềm lại với những chi tiết trang trí tỉ mỉ. Bên ngoài, đàn cá Koi bụng cam và xám bơi lội, chơi trốn tìm dưới lùm lá sen, trong khi những chiếc máy cày phía xa vẫn đang làm nhiệm vụ của chúng.
Cảnh quan thành phố Venice nơi quê hương của Carlo Scarpa phản ánh khá nhiều trong kiến trúc toà nhà. Những khối trang trí Mosaic, những con đường đồi khúc khuỷu, những kênh nước bao quanh. Chỉ một con người sinh ra ở một thành phố xinh đẹp với lối kiến trúc đô thị hợp lý nhường ấy mới mang trong đầu một hình dung rõ nét và cực kỳ khoa học về kiến trúc như thế này. Nhưng Venice không phải ảnh hưởng duy nhất tới lối kiến trúc của Carlo, còn có Brutalism, Baroque, Gothic và cả Byzantine. Các chi tiết khắc hoạ và hình vẽ sống động là ảnh hưởng của người Aztec. Mối quan tâm của Carlo với văn hoá Nhật Bản cũng được phản ánh rõ nét. Những con đường dẫn qua khu vườn trà, một dạng con đường thanh tẩy linh hồn. Những bức tường với giấy dán Shōji. Thực tế, cuộc đời của người nghệ sĩ tài hoa này cũng kết thúc tại Nhật. Trong một tai nạn không may mắn trong chuyến đi tới Sendai vào năm 1978, ông đã trượt chân té xuống cầu thang và qua đời.
Dù tại thời điểm đó thì lăng mộ đã hoàn thành, tuy nhiên Carlo vẫn không ngừng hoàn thiện thêm cho tác phẩm để đời của mình tới tận lúc trước khi qua đời. Ông được chôn cất ở đó. Bên ngoài khu nhà mộ chính, phía bên phải. Tên ông được khắc trên bia đá, như một hiệp sĩ đứng canh gác cho tác phẩm cuối cùng và vĩ đại nhất của đời mình. Lăng mộ Brion đứng đó như một cuốn niên giám đề mục tất cả những ý tưởng và công sức tỉ mỉ của kiến trúc sư tài ba.
